Obezite: Nedir, Neden Oluşur, Tüm Riskleri ve Önlenmesi?

Modern çağın en yaygın hastalıkları arasında sayılan obezite, vücut kitle endeksinin 30 ve üzeri olduğu bir aşırı kilolu olma halidir. Sağlık açısından da riskler barındıran obezite, bu yazının ana konusunu oluşturmakta. Okumaya devam ederek obezite hangi sağlık sorunlarına sebep olur, belirtileri nelerdir, hangi kilodan sonra obezite teşhisi konur ve bu sağlık sorununun sebepleri nelerdir, sorularının cevaplarını bulabilirsiniz.

Obezite Nedir?

Yukarıda da kısaca açıklandığı üzere obezite, vücutta aşırı miktarda yağ birikmesiyle karakterize edilen kronik bir sağlık sorunudur. Çoğunlukla vücut kitle endeksi üzerinden değerlendirilen bu durum, bir kişinin boyuna göre kilosunun normal sınırların üzerinde olup olmadığını gösterir. Vücut kitle endeksinin (VKE) 30 ve üzeri olduğu durumlar, obezite olarak tanımlanır. Ancak obezite sadece estetik bir problem değil, aynı zamanda ciddi sağlık riskleri taşıyan bir durumdur. Üstelik Obezite, yalnızca bireysel sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratmakla kalmaz, aynı zamanda toplum genelinde sağlık maliyetlerini de artırır. Erken önlem alınmadığında ise bu durum; kalp hastalıkları, diyabet ve çeşitli kronik rahatsızlıklara zemin hazırlayabilir. Bu nedenle obezitenin nedenlerini anlamak ve buna yönelik çözümler geliştirmek hem bireylerin yaşam kalitesini artırmak hem de toplumsal sağlık sorunlarını önlemek adına son derece kritik bir öneme sahiptir. Tüm bunlarla birlikte obezitenin belli bir nedeni olduğunu söylemek doğru olmaz; zira bu duruma yol açabilecek pek çok farklı neden olabilir. Aşağıdaki listede obezitenin nedenlerini detaylıca görebilirsiniz.

Obezitenin Nedenleri

• Düzensiz ve yüksek kalorili beslenme alışkanlıkları, obezitenin en büyük destekçileri arasında gösterilir. Bilindiği üzere sağlıksız yiyecek tüketimi, yüksek şeker ve yağ içeren gıdalara aşırı yönelim, kilo alımını hızlandırır.
• Fiziksel aktivite eksikliği de obeziteye neden olan faktörlerdendir. Günlük yaşamda yeterince hareket etmemek, vücudun fazla kalorileri yakamamasına yol açar.
• Obeziteye genetik yatkınlığı olanlarda bu durumun görülmesi diğerlerine nazaran daha muhtemeldir. Ailede obezite geçmişi olan bireylerin kilo alma olasılığı daha yüksek olacaktır.
• Hormonel dengesizlikler sıklaştığında kişide kilo alımı kolaylaşacağı için obezite görülme riski de artabilir. Özellikle tiroit beziyle ilgili sorunlar ve insülin direnci, kilo alımını hızlandırabilir.
• Psikolojik etmenler ve stres de obezitenin nedenlerindendir. Duygusal yemek yeme alışkanlıkları, kontrolsüz kilo artışına neden olabilir.
• Uyku düzenindeki bozukluklar, kilo alımını hızlandırabilir. Yetersiz uyku, iştahı artıran hormonları etkileyerek kilo alımını teşvik eder.
• Obeziteye sebep olabilecek pek çok farklı metabolik hastalık bulunur.. Diyabet ve metabolik sendrom gibi rahatsızlıklar, kilo yönetimini zorlaştırabilir.

Ayrıca Dengeli Beslenme Nedir? başlıklı yazımız da ilginizi çekebilir.

Obezite Hangi Sağlık Sorunlarına Sebep Olur?

Peki, obezite hangi hastalıklara sebep olur ve obezite riskleri nelerdir? Bu sorunun cevabını aşağıdaki listede görmek mümkün.

• Kalp ve damar hastalıkları: Obezite, yüksek tansiyon ve kolesterol seviyelerini artırarak kalp krizi ve inme riskini yükseltebilir.
• Diyabet: Özellikle tip 2 diyabet, çoğunlukla obez bireylerde insülin direncinin gelişmesiyle ortaya çıkar.
• Solunum sorunları: Uyku apnesi ve astım gibi hastalıklar, sıklıkla obezite ile bağlantılı olarak görülür.
• Eklem hastalıkları: Aşırı kilo, eklemler üzerinde baskı oluşturarak osteoartrit gibi sorunlara yol açabilir.
• Karaciğer yağlanması: Fazla yağ birikimi, karaciğerin işlevini bozarak ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
• Hormonal dengesizlikler: Obezite teşhisi alan kadınlarda, adet düzensizlikleri ve polikistik over sendromu (PCOS) sıkça görülür.
• Kanser: Obezite; meme, kolon ve rahim kanseri gibi bazı kanser türleriyle ilişkilendirilmiştir.
• Aşırı tüylenme: Obeziteye yakalanan bireylerin lokal ya da tüm vücut bölümlerinde aşırı tüylenme görülme riski daha yüksektir.
• Psikolojik sorunlar: Depresyon, anksiyete ve düşük öz saygı, obeziteyle sıkça ilişkilendirilen psikolojik durumlardır.

Unutmayın ki obeziteye bağlı bu sağlık sorunlarının önlenmesi ve yönetilmesi, sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemekle mümkündür. Dengeli bir beslenme, düzenli egzersiz ve profesyonel destek almak ve kapsamlı bir sağlık sigortası ile kendinizi güvence altına almak obezitenin olumsuz etkilerini en aza indirmede etkili olabilir.

Obezite Hangi Yaş Gruplarında Görülür?

Türkiye'de ve dünyada modern çağın yaygın hastalığı olarak kabul gören obezite, yaş gruplarına bağlı olarak farklı etkiler gösterse de hemen hemen her yaş aralığında görülen bir durumdur. Dolayısıyla obezite hangi yaş gruplarında görülür, sorusunun birden fazla cevabı bulunur. Örneğin çocukluk çağında obezite genellikle genetik faktörler, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve yetersiz fiziksel aktiviteyle ilişkilendirilir. Bu durum, büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkileyerek ileri yaşlarda kronik hastalıklara zemin hazırlayabilir.

Yetişkinlerde ise obezite, yaşam tarzı tercihleri, stres, hormonal dengesizlikler ve metabolizmanın yaşa bağlı olarak yavaşlaması gibi nedenlerle çocuklara kıyasla çok daha sık görülür. Orta yaş grubunda kilo artışı yaygındır ve bu durum, kalp hastalıkları, diyabet ve eklem rahatsızlıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle yetişkinlerde obezitenin kontrol altına alınması, sağlıklı bir yaşam sürdürmek için kritik öneme sahiptir. İleri yaştaki bireylerde obezite, fiziksel aktivitenin azalması ve kas kütlesindeki kayıplarla doğrudan orantılıdır. Bu yaş grubunda aşırı kilo, hareket kabiliyetinin kısıtlanmasına ve kronik hastalıkların şiddetlenmesine neden olabilir. Ayrıca yaşlı bireylerde obezite, bağımsız yaşamı sürdürmeyi zorlaştırarak yaşam kalitesini olumsuz etkileyebileceği için psikolojik açıdan da zorlayıcı olabilir. Kısacası her yaş grubunda farklı etkiler yaratabilen obeziteye yönelik önleme ve tedavi stratejilerinin, yaşa özgü olarak planlanması büyük önem taşır.

Obezite Sınırı Kaç Kilo?

Yukarıdaki bölümlerde de belirtildiği gibi obezite, kişinin vücut kitle endeksi baz alınarak belirlenen bir durumdur. VKE, bir kişinin kilogram cinsinden ağırlığının, metre cinsinden boyunun karesine bölünmesiyle elde edilir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre VKE değeri 30 ve üzeri olan bireyler obez olarak kabul edilir. Ancak obezite sınırını yalnızca kilo üzerinden belirlemek doğru olmaz; zira kilo ile boy arasındaki oranın yanı sıra vücut yağ oranı, kas kütlesi ve bireyin genel sağlık durumu gibi faktörler de hesaplamada dikkate alınmalıdır. Bunun en büyük sebebininse VKE yönteminin, genel bir değerlendirme sunarken kişisel farklılıkları göz ardı edebilecek olmasıdır. Bu nedenle obezite değerlendirmesi yapılırken profesyonel bir sağlık uzmanına danışılması faydalı olacaktır.

Fazla Kilolu Olma ile Obezite Arasında Ne Fark Vardır?

Aşırı kilolu bireylerin vücut kitle endeksi 25 ila 30 olurken obez bireylerde bu oran 30 ve üzeridir. Dolayısıyla bir kişinin sadece kilosunu bilerek o kişinin obez olup olmadığını söylemek yanlış olacaktır. Obezite, sadece ve sadece vücut kitle endeksi üzerinden değerlendirilmesi gereken bir durumdur.

Sonuç: Obeziteyi Anlamak ve Önlemek

Obezite hangi hastalıklara yol açar, sorusunun cevaplandığı yazımıza obeziteyi önlemee yöntemlerine değinerek son veriyoruz. Obezite, yalnızca estetik bir sorun değil; yaşam kalitesini düşüren, birçok kronik hastalığa zemin hazırlayan ciddi bir sağlık sorunudur. Çocukluktan yaşlılığa kadar her yaş grubunda farklı şekillerde etkisini gösteren bu durum, kişisel sağlık kadar toplumsal sağlık harcamalarını da doğrudan etkiler. Obeziteyle mücadele edebilmenin ilk adımı ise bu sağlık sorununu tanımak, risk faktörlerini fark etmek ve gerekli önlemleri almaktır.

Dengeli beslenme alışkanlıkları edinmek, düzenli fiziksel aktiviteyi hayatın bir parçası haline getirmek, stres yönetimi ve uyku düzeni gibi faktörlere dikkat etmek obezitenin önlenmesinde kritik rol oynar. Aynı zamanda uzman desteği almak, gerekirse medikal ya da psikolojik müdahale süreçlerine başvurmak da önemlidir.